Συνέντευξη της Γκουνίλα Μπέργκστρομ στην Κόκκινη Αλεπού
Έμπνευση, Συνεντεύξεις | 04.07.2017
Η Σουηδή συγγραφέας και δημοσιογράφος μιλάει στην Κόκκινη Αλεπού για τον Άλφονς, τον πιο διάσημο από τους χαρακτήρες που εμπνεύστηκε κι έκανε βιβλίο, τα παιδικά βιβλία σήμερα και τις ιστορίες που αγάπησε εκείνη όταν ήταν παιδί.
Θα θέλατε να μας συστήσατε τον Αλφονς;
Ο Άλφονς είναι ένα απόλυτα συνηθισμένο παιδί. Σε κάποια βιβλία αναφέρεται πως είναι 4 ετών, ενώ σε άλλα βιβλία εμφανίζεται πιο μεγάλος, γύρω στα 7-8. Οπότε ήδη εκεί εμφανίζεται ένα πρόβλημα, καθώς πολλοί γονείς νομίζουν πως αγοράζουν ένα βιβλίο για πολύ μικρά παιδιά κι άλλοι για πιο μεγάλα.
Τι ήταν αυτό που σας ενέπνευσε να δημιουργήσετε τον χαρακτήρα του;
Ξεκίνησα την καριέρα μου σαν δημοσιογράφος, δουλεύοντας σε μία μεγάλη Σουηδική εφημερίδα. Το γράψιμο για μένα ήταν μια καθημερινή διαδικασία, άρα δεν είχε τεράστια διαφορά να γράψω ένα βιβλίο. Ήταν φυσικά κάτι διαφορετικό, αλλά το γράψιμο, το κείμενο, οι λέξεις ήταν εκεί, τις ήξερα. Όταν έγραψα το πρώτο μου βιβλίο, ο εκδότης μου μού ζήτησε να εικονογραφήσω την ιστορία μου. Δεν ήταν βιβλίο του Άλφονς το πρώτο μου και η επαφή μου με την εικονογράφηση είχε περισσότερο να κάνει με τη ζωγραφική που έκανα όταν ήμουν παιδί. Προέρχομαι από μία καλλιτεχνική οικογένεια, οπότε υπήρχε από πολύ μικρή ηλικία επαφή με τη ζωγραφική. Όμως, όταν μου ζητήθηκε να ζωγραφίσω τις εικόνες που θα συνόδευαν το βιβλίο ήταν σαν να επέστρεψα στα παιδικά μου χρόνια. Το να γράφω ήταν κάτι πολύ συνηθισμένο για μένα. Η εικονογράφηση όμως ήταν αυτό που διασκέδαζα πιο πολύ από όλα.
Ποιος πιστεύετε πως είναι ο βασικός λόγος που τα βιβλία με ήρωα τον Άλφονς είναι τόσο αγαπητά στο κοινό;
A, αυτή είναι μια ερώτηση που μου την κάνουν πολύ συχνά. Πραγματικά, δεν είναι κάτι που κάνω εγώ, είναι κάτι που το αποφασίζει ο αναγνώστης. Είναι αδύνατο να ξέρω τι είναι αυτό που τα κάνει τόσο δημοφιλή. Το κείμενο είναι αυτό που σε κάνει να αγαπάς ένα βιβλίο, ο χαρακτήρας που μπορείς ίσως να ταυτιστείς, η απλότητα της ιστορίας.
Στα βιβλία του Άλφονς παρατηρούμε την απουσία του χαρακτήρα της μητέρας. Στις ιστορίες που γράψατε αναφέρεται μόνο ο μπαμπάς του και καμιά φορά η γιαγιά του. Γιατί συμβαίνει αυτό;
Η αλήθεια είναι πως αυτό παραξένεψε πολύ και το κοινό στη Σουηδία. Δεν το πολυσκέφτηκα να σας πω. Μου ήρθε τελείως φυσικά να παραλείψω να αναφέρω τη μητέρα. Γιατί άλλωστε πρέπει πάντα να αναφέρεται μια μητέρα; Έπαιξε βέβαια ρόλο ότι είχα κι εγώ έναν καταπληκτικό πατέρα οπότε, όταν άρχισαν να εκδίδονται περισσότερα βιβλία, αποφάσισα πως δεν χρειάζεται να αναφέρω στις ιστορίες μου πόσα αδέρφια μπορεί να έχει ο Άλφονς, αν έχει πατέρα ή μητέρα ή τέλος πάντων πώς είναι δομημένη η οικογένειά του. Για μένα αυτό που ήταν πιο σημαντικό ήταν να δώσω βήμα στη φωνή των παιδιών κι όχι των μεγάλων. Ήταν σαν να υπήρχε μια διαμάχη στα παιδικά βιβλία ανάμεσα στους μεγάλους και τα παιδιά, στους ενήλικους συγγραφείς και τους μικρούς αναγνώστες. Σχεδόν ποτέ δεν ακουγόταν η άποψη των παιδιών. Ήταν λοιπόν μιας πρώτης τάξεως ευκαιρία τα παιδιά να ταυτιστούν με τον Άλφονς: μπορεί κάποια να είχαν μόνο έναν γονιό, η μητέρα να μην υπάρχει ή να προέρχονται από χωρισμένους γονείς ή ακόμα και να υπάρχουν και οι δύο και μην εμφανίζονται στην ιστορία. Άφησα τα παιδιά να αποφασίσουν αν ο Άλφονς έχει οικογένεια και πώς είναι αυτή η οικογένεια. Αυτή η ερώτηση είναι μια ερώτηση που θα την έκανε μόνο ένας ενήλικας. Τα παιδιά δεν ενδιαφέρονται για τη σύσταση της οικογένειας. Τα νοιάζει μόνο η ιστορία, να τα διασκεδάσει, να τα κάνει να γελάσουν.
Πόσα βιβλία γράψατε τελικά με ήρωα τον Άλφονς;
Το πρώτο βιβλίο ήταν το Καληνύχτα, Άλφονς! αν και να σας πω την αλήθεια δεν είχα ποτέ σκοπό να γίνω συγγραφέας και εικονογράφος. Ήμουν πολύ ευχαριστημένη με τη δουλειά μου σαν δημοσιογράφος. Το έβλεπα κυρίως σαν χόμπι, σαν κάτι επιπλέον. Όμως, η δουλειά μου μού έδωσε πολύ ελεύθερο χρόνο να κάνω και κάτι άλλο παράλληλα. Στην πορεία πήρα μια υποτροφία για πέντε χρόνια από τη Σουηδική Ακαδημία Συγγραφέων, κάτι που μου επέτρεψε να συνεχίσω να γράφω βιβλία για παιδιά. Αν και ποτέ δεν είχα σχεδιάσει κάτι τέτοιο, έγραψα τελικά 25 βιβλία για τον Άλφονς συν πολλά άλλα με άλλους ήρωες. Το αστείο είναι πως κάθε φορά που έβγαινε ένα ακόμα έλεγα «δεν θα ξαναγράψω άλλο βιβλίο για τον Άλφονς».
Σε μια συνέντευξή σας είχατε κάποτε αναφέρει πως δεν σας ενδιαφέρουν οι πριγκίπισσες και οι υπερήρωες, αλλά οι περιπέτειες της αληθινής ζωής. Τι είναι λοιπόν αυτό που σας δίνει το έναυσμα να γράψετε;
Στη Σουηδία πριν από 50 χρόνια είχαμε βιβλία τα οποία υπήρχαν για να μορφώνουν τα παιδιά (εκπαιδευτικά) ή που περιείχαν κάποιο μήνυμα ή ηθικό δίδαγμα. Τα τελευταία όμως πολλά χρόνια, όχι μόνο στη Σουηδία αλλά σε όλη τη Σκανδιναβία, υπάρχουν πολλά και διαφορετικά βιβλία που μιλάνε μέσα από στιχάκια για τη ζωή, τη φύση, τα ζώα, τη γεωγραφία, ακόμα και το φανταστικό ή το διάστημα με ωραίες εικονογραφήσεις. Υπάρχουν και οι πριγκίπισσες και οι υπερήρωες, αλλά όχι μόνο αυτοί. Για μένα είναι πιο σημαντικό να γράψω για την πραγματικότητα, την καθημερινότητα. Γιατί αυτή η πραγματική ζωή κρύβει μια δόση μαγείας. Η Άστριντ Λίντγκρεν ήταν αυτή που άνοιξε το δρόμο στους συγγραφείς παιδικών βιβλίων να γράφουν ιστορίες πέρα από το φανταστικό ή το διδακτικό. Εγώ από την άλλη ενδιαφέρομαι περισσότερο για τις ανθρώπινες σχέσεις και ειδικά αυτές ανάμεσα στα παιδιά και τους μεγάλους και την ψυχολογία και προσπαθώ να τα εντάξω αυτά στις ιστορίες μου.
Ποια ήταν τα αγαπημένα σας βιβλία όταν ήσασταν παιδί;
Η Πίπη Φακιδομύτη της Άστριντ Λίντγκρεν, οι ιστορίες του Χανς Κρίστιαν Άντερσεν που με διασκέδαζαν πολύ, όπως και ο Ροβινσώνας Κρούσος του Ντάνιελ Ντεφόε. Και φυσικά τα βιβλία της Enid Blyton, τα οποία οι γονείς μας θεωρούσαν πως ήταν πολύ «κακά» βιβλία, κακή λογοτεχνία που δεν είχε τίποτα να μας προσφέρει. Εμείς όμως τα διαβάζαμε με την καλυτερή μου φίλη μετά μανίας και γελούσαμε!
***
Η Gunilla Bergström γεννήθηκε στις 3 Ιουλίου 1942 στο Γκέτεμποργκ και μετακόμισε στη Στοκχόλμη το 1966 για να ξεκινήσει την καριέρα της ως δημοσιογράφος. Το 1971 κυκλοφόρησε το πρώτο της παιδικό βιβλίο (Mias pappa flyttar) και μία χρονιά αργότερα εκδόθηκε το πρώτο από τα 25 -τελικά- βιβλία της σειράς με πρωταγωνιστή τον Αλφονς, το Καληνύχτα, Άλφονς! Τα βιβλία της έχουν μεταφραστεί σε περισσότερες από 30 γλώσσες κι έχουν πουλήσει πάνω από 8 εκατομμύρια αντίτυπα σε όλο τον κόσμο, τα 4 από τα οποία μόνο στη Σουηδία. Στην Ελλάδα έχουν κυκλοφορήσεις από τις Εκδόσεις Μάρτης πέντε βιβλία, τα Καληνύχτα, Άλφονς!, Ώρα για πάρτι, Άλφονς!, Άπαπα, Αλφονς!, Κάνε γρήγορα, Άλφονς! και Σκανταλιάρη Άλφονς! Το 2012 η Σουηδική κυβέρνηση της απένειμε το Illis Quorum, ένα βραβείο που στα ελληνικά σημαίνει «Για αυτούς που η δουλειά τους το αξίζει» (For Those Whose Labors Have Deserved It) και απονέμεται σε όσους έχουν συμβάλει με το έργο τους στον σουηδικό πολιτισμό, την επιστήμη ή την κοινωνία.
http://kokkinialepou.gr/gunilla-bergstrom/
Η Σουηδή συγγραφέας και δημοσιογράφος μιλάει στην Κόκκινη Αλεπού για τον Άλφονς, τον πιο διάσημο από τους χαρακτήρες που εμπνεύστηκε κι έκανε βιβλίο, τα παιδικά βιβλία σήμερα και τις ιστορίες που αγάπησε εκείνη όταν ήταν παιδί.
Θα θέλατε να μας συστήσατε τον Αλφονς;
Ο Άλφονς είναι ένα απόλυτα συνηθισμένο παιδί. Σε κάποια βιβλία αναφέρεται πως είναι 4 ετών, ενώ σε άλλα βιβλία εμφανίζεται πιο μεγάλος, γύρω στα 7-8. Οπότε ήδη εκεί εμφανίζεται ένα πρόβλημα, καθώς πολλοί γονείς νομίζουν πως αγοράζουν ένα βιβλίο για πολύ μικρά παιδιά κι άλλοι για πιο μεγάλα.
Τι ήταν αυτό που σας ενέπνευσε να δημιουργήσετε τον χαρακτήρα του;
Ξεκίνησα την καριέρα μου σαν δημοσιογράφος, δουλεύοντας σε μία μεγάλη Σουηδική εφημερίδα. Το γράψιμο για μένα ήταν μια καθημερινή διαδικασία, άρα δεν είχε τεράστια διαφορά να γράψω ένα βιβλίο. Ήταν φυσικά κάτι διαφορετικό, αλλά το γράψιμο, το κείμενο, οι λέξεις ήταν εκεί, τις ήξερα. Όταν έγραψα το πρώτο μου βιβλίο, ο εκδότης μου μού ζήτησε να εικονογραφήσω την ιστορία μου. Δεν ήταν βιβλίο του Άλφονς το πρώτο μου και η επαφή μου με την εικονογράφηση είχε περισσότερο να κάνει με τη ζωγραφική που έκανα όταν ήμουν παιδί. Προέρχομαι από μία καλλιτεχνική οικογένεια, οπότε υπήρχε από πολύ μικρή ηλικία επαφή με τη ζωγραφική. Όμως, όταν μου ζητήθηκε να ζωγραφίσω τις εικόνες που θα συνόδευαν το βιβλίο ήταν σαν να επέστρεψα στα παιδικά μου χρόνια. Το να γράφω ήταν κάτι πολύ συνηθισμένο για μένα. Η εικονογράφηση όμως ήταν αυτό που διασκέδαζα πιο πολύ από όλα.
Ποιος πιστεύετε πως είναι ο βασικός λόγος που τα βιβλία με ήρωα τον Άλφονς είναι τόσο αγαπητά στο κοινό;
A, αυτή είναι μια ερώτηση που μου την κάνουν πολύ συχνά. Πραγματικά, δεν είναι κάτι που κάνω εγώ, είναι κάτι που το αποφασίζει ο αναγνώστης. Είναι αδύνατο να ξέρω τι είναι αυτό που τα κάνει τόσο δημοφιλή. Το κείμενο είναι αυτό που σε κάνει να αγαπάς ένα βιβλίο, ο χαρακτήρας που μπορείς ίσως να ταυτιστείς, η απλότητα της ιστορίας.
Στα βιβλία του Άλφονς παρατηρούμε την απουσία του χαρακτήρα της μητέρας. Στις ιστορίες που γράψατε αναφέρεται μόνο ο μπαμπάς του και καμιά φορά η γιαγιά του. Γιατί συμβαίνει αυτό;
Η αλήθεια είναι πως αυτό παραξένεψε πολύ και το κοινό στη Σουηδία. Δεν το πολυσκέφτηκα να σας πω. Μου ήρθε τελείως φυσικά να παραλείψω να αναφέρω τη μητέρα. Γιατί άλλωστε πρέπει πάντα να αναφέρεται μια μητέρα; Έπαιξε βέβαια ρόλο ότι είχα κι εγώ έναν καταπληκτικό πατέρα οπότε, όταν άρχισαν να εκδίδονται περισσότερα βιβλία, αποφάσισα πως δεν χρειάζεται να αναφέρω στις ιστορίες μου πόσα αδέρφια μπορεί να έχει ο Άλφονς, αν έχει πατέρα ή μητέρα ή τέλος πάντων πώς είναι δομημένη η οικογένειά του. Για μένα αυτό που ήταν πιο σημαντικό ήταν να δώσω βήμα στη φωνή των παιδιών κι όχι των μεγάλων. Ήταν σαν να υπήρχε μια διαμάχη στα παιδικά βιβλία ανάμεσα στους μεγάλους και τα παιδιά, στους ενήλικους συγγραφείς και τους μικρούς αναγνώστες. Σχεδόν ποτέ δεν ακουγόταν η άποψη των παιδιών. Ήταν λοιπόν μιας πρώτης τάξεως ευκαιρία τα παιδιά να ταυτιστούν με τον Άλφονς: μπορεί κάποια να είχαν μόνο έναν γονιό, η μητέρα να μην υπάρχει ή να προέρχονται από χωρισμένους γονείς ή ακόμα και να υπάρχουν και οι δύο και μην εμφανίζονται στην ιστορία. Άφησα τα παιδιά να αποφασίσουν αν ο Άλφονς έχει οικογένεια και πώς είναι αυτή η οικογένεια. Αυτή η ερώτηση είναι μια ερώτηση που θα την έκανε μόνο ένας ενήλικας. Τα παιδιά δεν ενδιαφέρονται για τη σύσταση της οικογένειας. Τα νοιάζει μόνο η ιστορία, να τα διασκεδάσει, να τα κάνει να γελάσουν.
Πόσα βιβλία γράψατε τελικά με ήρωα τον Άλφονς;
Το πρώτο βιβλίο ήταν το Καληνύχτα, Άλφονς! αν και να σας πω την αλήθεια δεν είχα ποτέ σκοπό να γίνω συγγραφέας και εικονογράφος. Ήμουν πολύ ευχαριστημένη με τη δουλειά μου σαν δημοσιογράφος. Το έβλεπα κυρίως σαν χόμπι, σαν κάτι επιπλέον. Όμως, η δουλειά μου μού έδωσε πολύ ελεύθερο χρόνο να κάνω και κάτι άλλο παράλληλα. Στην πορεία πήρα μια υποτροφία για πέντε χρόνια από τη Σουηδική Ακαδημία Συγγραφέων, κάτι που μου επέτρεψε να συνεχίσω να γράφω βιβλία για παιδιά. Αν και ποτέ δεν είχα σχεδιάσει κάτι τέτοιο, έγραψα τελικά 25 βιβλία για τον Άλφονς συν πολλά άλλα με άλλους ήρωες. Το αστείο είναι πως κάθε φορά που έβγαινε ένα ακόμα έλεγα «δεν θα ξαναγράψω άλλο βιβλίο για τον Άλφονς».
Σε μια συνέντευξή σας είχατε κάποτε αναφέρει πως δεν σας ενδιαφέρουν οι πριγκίπισσες και οι υπερήρωες, αλλά οι περιπέτειες της αληθινής ζωής. Τι είναι λοιπόν αυτό που σας δίνει το έναυσμα να γράψετε;
Στη Σουηδία πριν από 50 χρόνια είχαμε βιβλία τα οποία υπήρχαν για να μορφώνουν τα παιδιά (εκπαιδευτικά) ή που περιείχαν κάποιο μήνυμα ή ηθικό δίδαγμα. Τα τελευταία όμως πολλά χρόνια, όχι μόνο στη Σουηδία αλλά σε όλη τη Σκανδιναβία, υπάρχουν πολλά και διαφορετικά βιβλία που μιλάνε μέσα από στιχάκια για τη ζωή, τη φύση, τα ζώα, τη γεωγραφία, ακόμα και το φανταστικό ή το διάστημα με ωραίες εικονογραφήσεις. Υπάρχουν και οι πριγκίπισσες και οι υπερήρωες, αλλά όχι μόνο αυτοί. Για μένα είναι πιο σημαντικό να γράψω για την πραγματικότητα, την καθημερινότητα. Γιατί αυτή η πραγματική ζωή κρύβει μια δόση μαγείας. Η Άστριντ Λίντγκρεν ήταν αυτή που άνοιξε το δρόμο στους συγγραφείς παιδικών βιβλίων να γράφουν ιστορίες πέρα από το φανταστικό ή το διδακτικό. Εγώ από την άλλη ενδιαφέρομαι περισσότερο για τις ανθρώπινες σχέσεις και ειδικά αυτές ανάμεσα στα παιδιά και τους μεγάλους και την ψυχολογία και προσπαθώ να τα εντάξω αυτά στις ιστορίες μου.
Ποια ήταν τα αγαπημένα σας βιβλία όταν ήσασταν παιδί;
Η Πίπη Φακιδομύτη της Άστριντ Λίντγκρεν, οι ιστορίες του Χανς Κρίστιαν Άντερσεν που με διασκέδαζαν πολύ, όπως και ο Ροβινσώνας Κρούσος του Ντάνιελ Ντεφόε. Και φυσικά τα βιβλία της Enid Blyton, τα οποία οι γονείς μας θεωρούσαν πως ήταν πολύ «κακά» βιβλία, κακή λογοτεχνία που δεν είχε τίποτα να μας προσφέρει. Εμείς όμως τα διαβάζαμε με την καλυτερή μου φίλη μετά μανίας και γελούσαμε!
***
Η Gunilla Bergström γεννήθηκε στις 3 Ιουλίου 1942 στο Γκέτεμποργκ και μετακόμισε στη Στοκχόλμη το 1966 για να ξεκινήσει την καριέρα της ως δημοσιογράφος. Το 1971 κυκλοφόρησε το πρώτο της παιδικό βιβλίο (Mias pappa flyttar) και μία χρονιά αργότερα εκδόθηκε το πρώτο από τα 25 -τελικά- βιβλία της σειράς με πρωταγωνιστή τον Αλφονς, το Καληνύχτα, Άλφονς! Τα βιβλία της έχουν μεταφραστεί σε περισσότερες από 30 γλώσσες κι έχουν πουλήσει πάνω από 8 εκατομμύρια αντίτυπα σε όλο τον κόσμο, τα 4 από τα οποία μόνο στη Σουηδία. Στην Ελλάδα έχουν κυκλοφορήσεις από τις Εκδόσεις Μάρτης πέντε βιβλία, τα Καληνύχτα, Άλφονς!, Ώρα για πάρτι, Άλφονς!, Άπαπα, Αλφονς!, Κάνε γρήγορα, Άλφονς! και Σκανταλιάρη Άλφονς! Το 2012 η Σουηδική κυβέρνηση της απένειμε το Illis Quorum, ένα βραβείο που στα ελληνικά σημαίνει «Για αυτούς που η δουλειά τους το αξίζει» (For Those Whose Labors Have Deserved It) και απονέμεται σε όσους έχουν συμβάλει με το έργο τους στον σουηδικό πολιτισμό, την επιστήμη ή την κοινωνία.
http://kokkinialepou.gr/gunilla-bergstrom/