Συναντηθήκαμε με την Κίττυ Κρόουθερ στις εκδόσεις Μάρτης, στην παρουσίαση του βιβλίου της “Ο φίλος μου ο Τζιμ”, όπου μίλησε για το έργο της και ζωγράφισε καταπληκτικά έναν ολόκληρο τοίχο. Φιλική, χαμογελαστή, ζωντανή, γεμάτη παραστατικότητα σε κάνει να αισθάνεσαι οικεία μαζί της από την πρώτη στιγμή. Στη συζήτησή μας μοιράστηκε τις ευαισθησίες της, την αγάπη της στη διαφορετικότητα και την τέχνη. Μίλησε για τους προβληματισμούς της για τις κοινωνικές διακρίσεις, την ελευθερία, τη δημιουργικότητα και τη μεγάλη της πίστη στην ανθρωπιά. Συνέντευξη στην Ανέζα Κολόμβου Credits στην Μαίρη Μπιρμπίλη
“Η δύναμη των ιστοριών είναι τόσο μεγάλη και τόσο όμορφη”
Κίττυ, πρώτη σου φορά στην Ελλάδα; Όχι, την πρώτη φορά που ήρθα στην Ελλάδα είχα πάει σ’ ένα μικρό νησί στις Κυκλάδες, την Τήλο. Είναι η πρώτη μου φορά στην Αθήνα. Δεν είχα έρθει ποτέ, αλλά φυσικά είχα διαβάσει τόσα πολλά γύρω από τη μυθολογία… Και πραγματικά αγαπώ όλες τις ιστορίες για τους θεούς και τις θεές. Έχω γράψει κι ένα βιβλίο μου, το Mother Medusa και είναι πολύ συγκινητικό να είμαι εδώ.
Τι είναι αυτό που σε ώθησε να γίνεις συγγραφέας και εικονογράφος; Είναι ένας συνδυασμός πραγμάτων. Καταρχήν ήμουν πολύ τυχερή γιατί οι γονείς μου πίστευαν στα βιβλία. Είχαμε πολλά βιβλία στο σπίτι και ο πατέρας μου ήταν απίστευτος αφηγητής. Έχω πρόβλημα ακοής και φοράω ακουστικό. Γεννήθηκα με 50% κώφωση κι αυτό ήταν ένας μεγάλος, μακρύς αγώνας για μένα. Στο σχολείο ήταν πολύ δύσκολα. Έπρεπε να πηγαίνω σε λογοθεραπευτή δύο φορές την εβδομάδα, έκανα αγγλικά στο σπίτι, γιατί ο μπαμπάς μου ήταν Άγγλος και η μαμά μου Σουηδέζα και πήγαινα σε γαλλικό σχολείο… Ήταν πράγματι πολύ σκληρό, γιατί όταν είσαι μικρός δεν ξέρεις ότι αφού είσαι κωφός δεν μπορείς να κάνεις ό,τι ο καθένας μπορεί. Κι έτσι ήταν δύο φορές πιο δύσκολο. Νιώθω όμως ευγνώμων, γιατί έτσι αντιλαμβάνομαι ότι το πρόσωπο απέναντί μου ίσως έχει μια πολύ χειρότερη μέρα από αυτή που έχω εγώ. Πέρασα πολύ χρόνο διαφυγής στα βιβλία και ήθελα να είμαι ικανή να έχω αυτή την καλοσύνη, την ομορφιά… Πραγματικά ήθελα να είμαι η καλύτερη, γιατί είχα τα καλύτερα βιβλία, δυνατή λογοτεχνία και όχι απλώς βιβλία συντηρητικά. Ξέρεις, όταν διαβάζεις νιώθεις αυτή τη ζεστασιά μέσα σου. Γεμίζεις με τόσα συναισθήματα, τόση συγκίνηση που θες να δώσεις πίσω, να προσφέρεις. Και ήθελα να δώσω πίσω ό,τι μου έδωσαν, να το ανταποδώσω. Ένιωθα ότι είναι η σειρά μου να το κάνω.
Αργότερα, σαν έφηβη, δεν εμπιστευόμουν πραγματικά τους ενήλικες. Σκεφτόμουν πως δεν μπορούσα να δουλέψω σε γραφείο… Ξέρεις, έχεις περίεργες ιδέες όταν είσαι νέος. Δεν μπορούσα να συναναστρέφομαι με ανθρώπους. Τώρα είμαι πολύ χαλαρή γιατί έμαθα το πώς. Έχω αυτοπεποίθηση, αλλά παίρνει χρόνο μέχρι να είσαι ικανός να το κάνεις αυτό και να μην ντρέπεσαι για τον εαυτό σου.
Και μετά διάβασα αυτό το καταπληκτικό βιβλίο της Beatrix Potter που ως παιδί έγραφε ημερολόγιο σε μια δική της μυστική γλώσσα που η ίδια είχε ανακαλύψει. Εφεύρισκε λέξεις, γράμματα που κανένας δεν μπορούσε να διαβάσει και ήταν πάρα, μα πάρα πολύ ντροπαλή. Κάποιος αφιέρωσε 9 χρόνια της ζωής του για να το μεταφράσει. Όταν διάβασα αυτό το ημερολόγιο συνειδητοποίησα ότι αυτό είναι αυτό που θέλω να γίνω, να κάνω βιβλία για παιδιά. Λατρεύω τόσο τις ιστορίες, η δύναμη τους είναι τόσο μεγάλη και τόσο όμορφη.
Και πότε ξεκίνησες να ζωγραφίζεις; Την ίδια στιγμή; Η αδερφή μου ζωγράφιζε και καθώς ήμουν μικρότερή της, έκανα ό,τι κι εκείνη. Δεν ήμουν ιδιαίτερα καλή στη ζωγραφική, όμως συνέχισα να δουλεύω. Μου άρεσε, γιατί δεν έκανα λάθη, απλώς ζωγράφιζα. Σκέφτηκα πως μπορώ να γίνω καλή σ’ αυτό και για κάποιο περίεργο λόγο έγινα και συγγραφέας… Το να είσαι κάποιος που γράφει ιστορίες είναι ένα πράγμα και το να είσαι κάποιος που γράφει σωστά, είναι ένα άλλο. Επικεντρώθηκα στο πώς ακούγεται η γλώσσα, πώς το λες, γιατί το λες, πώς το κάνεις… Αγαπώ να βρίσκω ιστορίες. Στα 17 μου το αποφάσισα και από τότε δουλεύω πολύ, πολύ σκληρά.
Πρώτα γράφεις ή ζωγραφίζεις μια ιστορία; Πρώτα ζωγραφίζω την ιστορία και μετά γράφω. Γιατί αν γράψω, όλες οι εικόνες έχουν ήδη δημιουργηθεί στο κεφάλι μου και με απογοητεύει να εικονογραφώ τις σκέψεις μου, βαριέμαι.
Στο σχολείο δυσκολεύτηκες, είπες. Τι συναίσθημα έχεις από εκείνες τις μέρες; Ναι, ήταν πολύ δύσκολα. Ήταν πολλές οι φορές που οι δάσκαλοι μιλούσαν και δεν είχα ιδέα τι έλεγαν. Θυμάμαι, είχα πάει στο μάθημα μουσικής και όλοι τραγουδούσαν. Εγώ όμως δεν ήξερα πώς να τραγουδήσω κι έτσι απλά προσποιόμουν ό,τι όλοι οι άλλοι έκαναν. Ένιωθα ότι ήταν άδικο. Τα παιδιά μισούν να βρίσκονται σε μια κατάσταση που δεν είναι δίκαιη. Δεν υπάρχει όμως κάτι που είναι μόνο καλό ή μόνο κακό. Και οι «κακοί» άνθρωποι δεν έχουν βρει την ευκαιρία, τον τρόπο να εκφράσουν κάτι πιο βαθύ. Νομίζω έχουν ανάγκη από φροντίδα και αγάπη.
Κάποια αγαπημένα σου βιβλία; Μου αρέσει να διαβάζω επιστήμη, διάφορους συγγραφείς… Το “My absolute darling” του Gabriel Tallent είναι ένα που μου άρεσε πολύ και από παιδικά το “The secret garden” της Burnett.
Πώς μπορούμε να καλλιεργήσουμε τη φαντασία, τη δημιουργικότητα στα παιδιά; Νομίζω ότι είναι σημαντικό να τα ακούμε και να σεβόμαστε τα συναισθήματά τους χωρίς να τα κρίνουμε. Να τους αφήνουμε χώρο. Πολύ συχνά, όταν μου κάνουν μια ερώτηση στέλνω την ερώτηση πίσω, γιατί συνήθως ξέρουν πολύ καλύτερα από εμένα ή διαφορετικά. Είναι σαν ένας μυς που γυμνάζεις. Δεν χρειάζεται να τους λες τι να κάνουν ή να μην κάνουν και πώς. Όλοι έχουμε φόβους και δεν πρέπει να τους περνάμε στα παιδιά. Δεν πρέπει να προσχεδιάζουμε πώς θα πρέπει να είναι. Ένα από τα πιο σημαντικά που έχει να κάνει ένας δάσκαλος είναι να εξασφαλίσει ότι τα παιδιά θα είναι ο εαυτός τους και όχι αυτό που θέλει εκείνος να είναι.
Πίστευες ότι θα βραβευτείς με το Άστριντ Λίντγκρεν (ΑΛΜΑ), το πιο σημαντικό βραβείο λογοτεχνίας για παιδιά; Το περίμενες; Πώς νιώθεις; Δεν το περίμενα. Είναι από τα λίγα πράγματι εκπληκτικά πράγματα που έχουν συμβεί στη ζωή μου. Το ένα, είναι τα δύο μου αγόρια και το άλλο αυτό το βραβείο. Είναι όμορφο, γιατί προσπάθησα να είμαι πολύ ειλικρινής και αληθινή, δούλεψα πολύ σκληρά, δεν ήθελα να κάνω μια ιστορία που δεν πίστευα… Είναι σαν μια γλυκιά επιβεβαίωση, ότι αυτό που κάνω το κάνω καλά και αυτό είναι όμορφο. Δεν θα τα είχα καταφέρει αν δεν είχα αυτήν την τεράστια βοήθεια. Δεν θα είχα τη δυνατότητα να αγοράσω ένα σπίτι για παράδειγμα… Σαν εικονογράφος δεν κερδίζεις αρκετά χρήματα. Απλά έκανα αυτό που αγαπούσα και συνέχισα να το κάνω και ήθελα να μπορώ να ζήσω από αυτό. Δεν ήθελα να κάνω μια δεύτερη, τρίτη, τέταρτη δουλειά μαζί. Αυτό ήταν το όνειρό μου και έγινε πραγματικότητα και είναι φανταστικό. Είμαι τόσο ευγνώμων.
Το βιβλίο σου «Ο φίλος μου ο Τζιμ» επανεκδόθηκε από τις εκδόσεις Μάρτης. Πώς προέκυψε η ιστορία του; Πώς γεννήθηκε η ιδέα; Πριν 20 χρόνια, έγραψα για τον Τζιμ και τον Τζακ, γιατί ήθελα να πω μια ιστορία για κάποιον που είναι εσωστρεφής, κλειστός και για κάποιον που είναι εξωστρεφής και κοινωνικός. Δεν την είδα σαν μια ρατσιστική ιστορία, καθόλου. Ο πατέρας μού, μου είχε πει κάποτε μια ιστορία για ένα μικρό χωριό, όπου ένας ξένος, περίεργος τύπος μετακόμισε εκεί. Οι άνθρωποι δεν τον συμπαθούσαν, άρχισαν να παραπονιούνται γι αυτόν τον άνθρωπο και να λένε ότι δεν θα έπρεπε να είναι εκεί, να φύγει… Και τα κατάφεραν. Έτσι, μάζεψε όλα του τα πράγματα ξανά και έφυγε. Τότε κατάλαβαν ότι ήταν ο μόνος φούρναρης του χωριού. Και όταν ήθελαν ψωμί έπρεπε να πάνε μια ώρα μακριά να το αγοράσουν. Πραγματικά πιστεύω ότι ο καθένας έχει κάτι να δώσει, αν τον αφήσεις. Αυτή είναι και η ιδέα. Γι’ αυτό ο Τζακ ήξερε να διαβάζει. Όλοι νομίζουν ότι ξέρουν τόσα πολλά, ότι ξέρουν τα πάντα. Αλλά, κάθε διαφορετική κουλτούρα μας αφορά και έχει κάτι να προσθέσει στην κουλτούρα μας. Φαγητό, μουσική, τρόπος σκέψης, γλώσσα… μας κάνει πολύ πιο πλούσιους. Όλοι όμως πρέπει να είμαστε ικανοί να μοιραζόμαστε και να αφήνουμε χώρο γι’ αυτό. Αλήθεια, δεν ξέρω ακριβώς πως το έκανα, απλά συνέβη. Πιστεύω όμως τόσο σε αυτούς τους χαρακτήρες… Για μένα αυτό είναι ζωή.
Είσαι πολύ δημιουργική και έχεις κάνει πάρα πολλά δικά σου βιβλία. Πώς βρίσκεις τόσες ιδέες; Είναι ακριβώς επειδή έχω διαβάσει πολλά βιβλία. Δεν θα είχα γίνει αυτή που είμαι αν δεν τα είχα διαβάσει. Είμαι σε εγρήγορση και όλοι οι μεγάλοι εικονογράφοι, συγγραφείς, ζωγράφοι, γλύπτες, μουσικοί, χορευτές… όλοι όσοι παλεύουν για την ελευθερία τους, την ευγένεια, την αγάπη… έχουν μεγάλη ευαισθησία. Είναι αγνοί, αληθινοί με τον εαυτό τους.
Eλευθερία… είναι μεγάλη λέξη στις μέρες μας. Πιστεύεις οι άνθρωποι είναι ελεύθεροι; Πολλοί άνθρωποι δεν είναι ελεύθεροι και αυτό είναι πολύ λυπηρό, είναι τόσο λάθος. Το μίσος ποτέ δεν έδωσε κάτι καλό σε κανέναν, γιατί αν εκμεταλλευόμαστε τον μισό πληθυσμό και τον βάζουμε να ζει στην κόλαση θα υπάρχει πάντα ένας λογαριασμός να πληρώσουμε. Έχουμε παιδιά και αυτά θα είναι η αυριανή μας κοινωνία και πρέπει να έχουμε συναίσθηση και επίγνωση και να μπορούμε να βεβαιώσουμε ότι μπορούμε να γίνουμε πιο σοφοί. Δεν είμαι θρησκευόμενη, αλλά πιστεύω. Πιστεύω στην καλοσύνη και ένα πράγμα που πραγματικά αγαπώ είναι η σύνεση, πώς να είμαστε ευγενικοί και καλοί μεταξύ μας… Είμαστε άνθρωποι. Και ταυτόχρονα, έχεις ανθρώπους που λένε “είμαι θρήσκος” αλλά κάνουν τόσο κακό στους συνανθρώπους τους… Πώς γίνεται αυτό; Είναι αμαρτία… Πώς μπορείς να κοιτάς τον εαυτό σου στον καθρέφτη και να λες “οι ομοφυλόφιλοι είναι κακοί”, “οι πρόσφυγες είναι κακοί…” Είναι σαν να προσπαθείς να κάνεις κάτι πιο «καθαρό» και δεν βγάζει κανέναν νόημα. Όλοι καταγόμαστε από την Αφρική. Έχουμε διαβάσει την επιστήμη και πιο συγκεκριμένα οι προγονοί μας έρχονται από την Αιθιοπία. Όλοι έχουμε σκούρο, πολύ σκούρο χρώμα και όσο πας πιο πάνω, στο βορρά, το δέρμα γίνεται πιο ανοιχτόχρωμο. Έχει να κάνει με τη μελανίνη και υπάρχουν και αυτοί χωρίς χρώμα… Είμαστε όλοι διαφορετικοί και αλήθεια αγαπώ τη διαφορετικότητα στους ανθρώπους. Νομίζω ότι ο θυμός έχει να κάνει με την κακή επικοινωνία, την απελπισία, την απογοήτευση, τη δυσφορία όταν δεν αφήνεις τους ανθρώπους να εκφραστούν. Γι’ αυτό και αγαπώ την τέχνη τόσο πολύ. Πιστεύω ότι όλοι σήμερα πρέπει να ασχολούνται με μια μορφή τέχνης. Μπορεί να είναι το θέατρο, ο χορός, η μαγειρική, η κηπουρική…
Ακόμα και σαν χόμπι… Ναι, απλά για να συνδεθείς. Δεν έχει σημασία αν είσαι καλός ή όχι πολύ καλός, το σημαντικό είναι να μοιράζεσαι. Αν πας στην Ισλανδία όλοι γράφουν ιστορίες. Είναι σχεδόν περίεργο αν κάποιος δεν δημοσιεύει… Όλοι δημοσιεύουν βιβλία.
Είναι το να προσπαθείς να καταλάβεις, να ανακαλύψεις τι υπάρχει μέσα, και όχι μόνο να ακούς τους ανθρώπους που φωνάζουν. Ξέρεις οι σπουδαίοι άνθρωποι δεν είναι θορυβώδεις, δεν το φωνάζουν. Αυτοί που κάνουν φασαρία είναι τρομακτικοί, εγωιστές, θέλουν να κατέχουν, να ελέγχουν… και θα έπρεπε να είμαστε αδιάφοροι απέναντί τους.
Η διαφορετικότητα και η αποδοχή είναι ένα θέμα που σε απασχολεί ιδιαίτερα. Πιστεύεις μπορούν τα βιβλία να επηρεάσουν τόσο και να αλλάξει αυτή η οπτική της κοινωνίας; Ναι, το πιστεύω απόλυτα. Νομίζω ότι στα σχολεία θα έπρεπε να διαβάζουν ένα βιβλίο κάθε μέρα, αλλά χωρίς να ζητάνε από τα παιδιά να κάνουν κάποια εργασία πάνω σε αυτό. Νομίζω υπάρχει ένα μεγάλο μπέρδεμα. Έχει γίνει παρανόηση ανάμεσα στην ευχαρίστηση και στη μάθηση από το διάβασμα. Τα παιδιά που έχουν δυσκολίες στο διάβασμα φυσικά και δεν τους αρέσει να διαβάζουν. Ακούν όμως την ιστορία και θα στην πουν. Και τότε μοιράζεσαι και υπάρχουν πολλοί διαφορετικοί τρόποι να ακούς. Σε μερικούς ανθρώπους αρέσει να ξαπλώνουν κάτω, σε άλλους να συμμετέχουν ενώ ακούνε ή και να μην ακούνε… Πιστεύω όμως πως το σώμα ακούει επίσης. Με τα παιδιά μου διαβάζαμε κάθε μέρα ένα βιβλίο κι ήταν τόσο όμορφο να μπορείς να ταξιδεύεις. Και άκουγα τις προάλλες για το πόσο σημαντικό είναι να διαβάζεις στα μωρά. Έλεγαν πώς τα μωρά με ένα βιβλίο ακούνε περίπου 280 λέξεις, καινούριες λέξεις. Ακόμα κι αν νομίζεις ότι είναι τόσο μικρά πιάνουν τα πάντα. Με τα παιδιά μου από όταν ήταν πολύ μικρά τους μιλούσα. Τους έλεγα θα κάνω αυτό, εκείνο και κοίτα είναι μια υπέροχη μέρα… Και μετά μεγάλωσαν και τους μιλούσα και με άκουγαν. Η μαμά μου ήταν πολύ εντυπωσιασμένη κι έλεγε όλος αυτός ο χρόνος που ξόδευες να τους μιλάς όταν ήταν μικρά νόμιζα ότι πάει χαμένος γιατί δεν καταλάβαιναν, τώρα όμως βλέπω τα οφέλη και ότι πραγματικά σε άκουγαν. Η δύναμη της φωνής της μητέρας ή του πατέρα, ο τρόπος που σε κοιτάνε… είσαι ο θεός και η θεά τους. Είναι πολύ σημαντικό να διαβάζουμε στα παιδιά και αν δεν μπορούν, αν έχουν δυσκολίες, δεν πειράζει, απλά διαβάζουμε μαζί, μοιραζόμαστε.
Εμένα ο γιος μου διάβαζε τόσα πολλά manga που άρχισα κι εγώ να διαβάζω απλά για να συζητάμε, για να μοιραζόμαστε πράγματα που είναι τόσο σπουδαίο.
Να μοιραζόμαστε πράγματα, συναισθήματα… Ναι, και να ξέρουμε ότι μέσα στο κεφάλι τους αλλάζουν… Ξέρεις ένα παιδί που είναι ενός ή δύο χρονών και μετά γίνεται τριών είναι διαφορετικό από όταν ήταν δύο και μετά τεσσάρων και είναι διαφορετικό από τα τρία και κάθε φορά πρέπει να μάθεις ποιος είναι αυτός ο άνθρωπος μπροστά σου. Να τα ακούς, να τους μιλάς, να τους διαβάζεις, να τους δίνεις βιβλία που μπορεί να μη σου αρέσουν αλλά σε εκείνα ν’ αρέσουν… Δεν σημαίνει ότι επειδή δεν αρέσουν σε εσένα δεν θα αρέσουν και σε εκείνα. Πρέπει να σεβόμαστε τις επιλογές τους.
“Η τέχνη είναι… να αφήσεις τα παιδιά να δοκιμάσουν πράγματα, να ανακαλύψουν τρόπους”
Στο σχολείο γίνεται αυτό; Έχουν οι μαθητές τη δυνατότητα της επιλογής; Τι μπορούν να κάνουν οι δάσκαλοι; Θα έπρεπε, ακόμα και αν το σύστημα χαρακτηρίζεται κάπως από ομοιομορφία… Πολλοί δάσκαλοι φοβούνται κάποια βιβλία και τα αποφεύγουν, γιατί τα βρίσκουν δύσκολα ή δεν ξέρουν τι να πουν για αυτά… Αλλά νομίζω ότι γίνεται, αν έχεις πανέμορφες, πλούσιες βιβλιοθήκες, ώστε να έχεις πολλές επιλογές και να διαλέγεις. Ο δάσκαλος μπορεί να έχει μια άποψη, δεν σημαίνει ότι αυτή είναι η αληθινή. Υπάρχει μεγάλη σύγχυση. Επειδή δεν τους αρέσει ένα βιβλίο δεν σημαίνει ότι είναι απαραίτητα και κακό βιβλίο. Είμαστε τόσο διαφορετικοί. Ξέρεις υπάρχουν πολλοί δάσκαλοι που αναλύουν και αρχίζουν… ποια είναι η ιστορία, και άσπρο- μαύρο και εδώ σημαίνει αυτό και θέλει να μας πει εκείνο και τι νομίζετε πως… Γιατί; Δεν είναι αυτό το νόημα. Νομίζω το μεγαλύτερο δώρο που μπορείς να κάνεις σε ένα παιδί είναι να το αφήσεις να καταλάβει μόνο του, να κάνει το δικό του μικρό ταξίδι. Κάποια είναι πιο αργά, κάποια πιο γρήγορα.
Χωρίς να καθοδηγείς, να παρεμβαίνεις… Ακριβώς. Είναι το δικό τους ταξίδι.
Προηγουμένως μίλησες για την τέχνη. Διδάσκεται, ανακαλύπτεται…Τι ρόλο μπορεί να παίξει η εκπαίδευση για να την αγαπήσουν τα παιδιά; Η τέχνη είναι μεγάλη κουβέντα. Δεν είναι όμως καθόλου τρομακτική. Είναι πιο πολύ μια δοκιμή… να αφήσεις τα παιδιά να δοκιμάσουν πράγματα, να ανακαλύψουν τρόπους. Πολύ συχνά είναι περισσότερο ελευθερία -ένας πειραματισμός- παρά να τους διδάξεις κάτι. Αν δώσεις στα παιδιά ένα χαρτί και τα αφήσεις θα κάνουν απίστευτα πράγματα.
Στο Βέλγιο έχουμε προγράμματα που οι καλλιτέχνες έρχονται στα σχολεία -χορευτές, ηθοποιοί, συγγραφείς- και κάνουν εργαστήρια με τα παιδιά, γιατί οι δάσκαλοι έχουν να κάνουν πάρα πολλά και επιπλέον πληρώνονται τόσο άσχημα.
Έχουν να κάνουν με τόσα παιδιά! Αλήθεια, πιστεύω έπρεπε να τους δίνουν το καλύτερο, γιατί είναι εκείνοι που διαμορφώνουν την αυριανή κοινωνία. Αλλά πάντα μπορείς να μοιραστείς αυτό που σου αρέσει. Αν έχεις κάτι που αγαπάς, έναν ζωγράφο, χορευτή, τραγουδιστή… απλά δείξτο! Και μετά θα δεις τι θα γίνει. Ο κόσμος θεωρεί ότι πρέπει να τα κάνουμε πιο εύκολα για τα παιδιά, αλλά είναι τόσο λάθος. Και οι δάσκαλοι καμιά φορά όταν μιλάνε για δύσκολα πράγματα νομίζουν πως δεν θα καταλάβουν. Περιμένετε! Δεν είναι έτσι. Προσωπικά τους συμπεριφέρομαι σαν να είναι άνθρωποι σαν εμένα ή και μεγαλύτεροι ακόμα και θα καταλάβουν ή… μπορεί και όχι. Δεν πειράζει. Σέβομαι πιο πολύ το τι άνθρωπος είναι ο καθένας, άσχετα με το αν είναι παιδί ή ενήλικας. Δεν έχει διαφορά για μένα. Ήμασταν παιδιά και θα γίνουμε ενήλικες. Κοιτάω το άτομο πρώτα. Δεν βλέπω αν είναι αγόρι ή κορίτσι, παιδί ή μεγάλος. Βλέπω την ιστορία του ατόμου. Αυτό που ήταν και αυτό που πρόκειται να γίνει. Δεν κάνω κάποιο διαχωρισμό.
“Αξίζει τον κόπο να νιώσεις άνετα με κάτι που φοβάσαι”
«Δεν μπορούμε να τα καταλάβουμε όλα. Σκεφτόμαστε μέσα σε ένα «κουτί», ενώ υπάρχουν τόσα πράγματα έξω από αυτό…» Ναι, έχουμε «κουτιά» και έξω από αυτά… τίποτα. Ξέρεις, έχεις τη δική σου πραγματικότητα, έχει τη δική του, έχουν τη δική τους και έχω τη δική μου. Είναι σχεδόν σαν να βλέπεις τον κόσμο σαν ένα πίνακα. Φαντάσου ότι ο κόσμος είναι ένας τεράστιος πίνακας. Η δική σου εικόνα, το δικό σου όραμα του κόσμου είναι τόσο μικρό, το δικό μου, του άλλου επίσης… Όλοι έχουμε ένα κομμάτι του κόσμου μόνο για να προσπαθήσουμε να καταλάβουμε την όλη εικόνα. Υπάρχει το υποσυνείδητο, το DNA, οι ιστορίες που κουβαλάμε από την οικογένειά μας, πράγματα που αντιλαμβανόμαστε χωρίς λόγια. Όταν γράφω το απολαμβάνω και κάποιες φορές σκέφτομαι πως δεν τα καταλαβαίνω όλα, αλλά δουλεύει. Έχω μεγάλη διαίσθηση και δουλεύω με πράγματα που δεν καταλαβαίνω και είναι καλά. Αλήθεια μου αρέσει. Είναι σαν να έχεις ένα παγόβουνο και τη θάλασσα. Βλέπεις ό,τι είναι πάνω, κάτω δεν μπορείς να δεις τι έχει. Δουλεύω πολύ με όσα δεν έχεις υπό έλεγχο. Νομίζω ότι η ελευθερία έχει να κάνει με το να αφήνεις τα πράγματα να συμβαίνουν, να μην προσπαθείς να τα ελέγχεις.
Έχεις πει ότι σου αρέσει το άγνωστο. Τι γίνεται με το φόβο; Πάντα είναι καλό να δουλεύουμε με τους φόβους μας, γιατί υπάρχει κάτι ενδιαφέρον από πίσω. Αξίζει τον κόπο να νιώσεις άνετα με κάτι που φοβάσαι. Να εξημερώνεις τους φόβους σου. Κάτι που σε τρομάζει, όταν το επεξεργάζεσαι γίνεται οικείο.
Σε προκαλεί να πας πιο μακριά…παρακάτω… Ναι, σίγουρα. Ο David Bowie είχε πει ότι η έμπνευση είναι σαν να είσαι στο νερό και να πατάς στο έδαφος και ξαφνικά να το χάνεις, καθώς απομακρύνεσαι, δεν πατάς πια. Και είναι αυτή η στιγμή που βγαίνεις έξω από τη ζώνη ασφαλείας σου. Και είναι όμορφο και ενδιαφέρον να δουλεύεις με κάτι που δεν ξέρεις, δεν είσαι σίγουρος γι’ αυτό. Και όταν γράφω είναι σαν να είμαι υπό την υπηρεσία της ιστορίας. Προσπαθώ να ανακαλύψω τι συμβαίνει, τι κάνω. Είναι σαν οι χαρακτήρες να αποφασίζουν που πηγαίνουν χωρίς να τους καθοδηγώ. Είναι μαγικό. Είναι σχεδόν σαν σαμανικός τρόπος να το κάνεις. Να χρησιμοποιείς τη διαίσθηση, το ένστικτο, τη σύνδεση με τον εαυτό σου. Η κοινωνία και πόσα μας αποσυνδέουν… πάμε συνέχεια στα τηλέφωνα, είμαστε πολύ απασχολημένοι, δουλεύουμε πάρα πολύ, μιλάμε πολύ… Η σιωπή είναι σπουδαία. Η ησυχία μας έχει μεγάλη σημασία. Κάποιες φορές μπορώ να είμαι 2-3 εβδομάδες χωρίς να κάνω τίποτα και προσπαθώ απλά να είμαι ήρεμη, σιωπηλή. Είναι πολύ σημαντικό νομίζω να ακούς αυτή τη μικρή, ευαίσθητη φωνή μέσα σου και να αντιλαμβάνεσαι τι προσπαθεί να σου πει. Και μετά να την ακολουθείς. Για να την ακούσεις χρειάζεται σιωπή. Έχει να κάνει πολύ με τη διαίσθηση.
Κίττυ, σ’ ευχαριστώ πολύ! Κι εγώ σ’ ευχαριστώ, χαρά μου!
Συνεχίζοντας να χρησιμοποιείτε την ιστοσελίδα, συμφωνείτε με τη χρήση των cookies. Περισσότερες πληροφορίες.
Οι ρυθμίσεις των cookies σε αυτή την ιστοσελίδα έχουν οριστεί σε "αποδοχή cookies" για να σας δώσουμε την καλύτερη δυνατή εμπειρία περιήγησης. Εάν συνεχίσετε να χρησιμοποιείτε αυτή την ιστοσελίδα χωρίς να αλλάξετε τις ρυθμίσεις των cookies σας ή κάνετε κλικ στο κουμπί "Κλείσιμο" παρακάτω τότε συναινείτε σε αυτό.
